| شناسایی نهاد «ذِمّه» برای هوش مصنوعی |
| کد مقاله : 1097-CYSP2024 (R1) |
| نویسندگان |
|
محمد امینی *1، داوود نصر1، سید امیرمحمد ابوترابی2 1دانشجو دکتری حقوق خصوصی دانشگاه اصفهان 2دکتری حقوق بین الملل، دانشگاه شهید بهشتی |
| چکیده مقاله |
| با مطالعه در فقه امامیه و حقوق ایران به دست می‌آید که شخصیت به عنوان قابلیتی برای داشتن حق و تکلیف، صرفاً به شخص حقیقی (انسان) اختصاص ندارد و اشخاص حقوقی نیز واجد شخصیت اند. در طول تاریخ، بنای عقلا برای موضوعات و عناوینی نظیر کعبه، زکات، وقف، بیت‌المال و ... قائل به شخصیتی مستقل از متولی و اداره‌کننده‌ی آنها بوده و این‌گونه رفتار، مورد ردع شارع نیز قرار نگرفته است. هوش مصنوعی به عنوان موضوعی مستحدث، حائز قابلیت‌ها و اوصافی مانند وصف خودمختاری است که آن را از سایر محصولات پدید آمده از تکنولوژی متمایز کرده و در ردیف فعالیت‌های ذهنی و هوشمندانه‌ی انسان و حتی برتر از او قرار داده است و باعث شده مسئله‌ی اعتبار شخصیت آن مطرح شود. از این‌رو پرسش اصلی تحقیق حاضر این است که آیا هوش مصنوعی می‌تواند اهلیت حقوقی داشته باشد و برای آن قائل به نهاد «ذمّه» شد؟ حقوق ایران در این مورد چگونه تحلیل می‌شود؟ نگارندگان با تدقیق در فقه و قوانین موجود و با روش توصیفی – تحلیلی به این مهم دست یافتند که طبق قانون‌تجارت‌الکترونیکی (مصوب 1382) می‌توان هوش‌مصنوعی را شخص حقوقی قلمداد نمود و برای آن قائل به وجود نهاد ذمه شد تا هم اهلیت تملک داشته باشد و هم در صورت ورود زیان از فعالیت آن، ذمه‌اش مشغول به تدارک ضرر شود. |
| کلیدواژه ها |
| ذمه، شخص حقوقی، هوش مصنوعی، شخصیت، حقوق ایران. |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |