پذیرفته شده برای ارائه شفاهی ، صفحه 667-678 (12)

کد مقاله : 1097-CYSP2024 (R1)

¹دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه اصفهان، ایران

²دکتری حقوق بین‌الملل، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

با مطالعه در فقه امامیه و حقوق ایران به دست می‌آید که شخصیت به عنوان قابلیتی برای داشتن حق و تکلیف، صرفاً به شخص حقیقی (انسان) اختصاص ندارد و اشخاص حقوقی نیز واجد شخصیت اند. در طول تاریخ، بنای عقلا برای موضوعات و عناوینی نظیر کعبه، زکات، وقف، بیت‌المال و ... قائل به شخصیتی مستقل از متولی و اداره‌کننده‌ی آنها بوده و این‌گونه رفتار، مورد ردع شارع نیز قرار نگرفته است. هوش مصنوعی به عنوان موضوعی مستحدث، حائز قابلیت‌ها و اوصافی مانند وصف خودمختاری است که آن را از سایر محصولات پدید آمده از تکنولوژی متمایز کرده و در ردیف فعالیت‌های ذهنی و هوشمندانه‌ی انسان و حتی برتر از او قرار داده است و باعث شده مسئله‌ی اعتبار شخصیت آن مطرح شود. از این‌رو پرسش اصلی تحقیق حاضر این است که آیا هوش مصنوعی می‌تواند اهلیت حقوقی داشته باشد و برای آن قائل به نهاد «ذمّه» شد؟ حقوق ایران در این مورد چگونه تحلیل می‌شود؟ نگارندگان با تدقیق در فقه و قوانین موجود و با روش توصیفی – تحلیلی به این مهم دست یافتند که طبق قانون‌تجارت‌الکترونیکی (مصوب ۱۳۸۲) می‌توان هوش‌مصنوعی را شخص حقوقی قلمداد نمود و برای آن قائل به وجود نهاد ذمه شد تا هم اهلیت تملک داشته باشد و هم در صورت ورود زیان از فعالیت آن، ذمه‌اش مشغول به تدارک ضرر شود.

ذمه؛ شخص حقوقی؛ هوش مصنوعی؛ شخصیت؛ حقوق ایران

حقوق سایبر؛ سایبر و فقه